Tăng độ che phủ rừng để bảo vệ nguồn nước
(Nguồn: Cục quản lý tài nguyên nước)






Theo các nhà nghiên cứu về tài nguyên nước, ở các khu vực rừng rậm có
thảm mục và lớp mùn khá dầy, khả năng lưu giữ lượng nước mưa rất lớn.
Tại đây, lượng nước mưa rơi xuống chảy ra khỏi rừng chỉ có từ 3% đến
34%. Rừng trở thành "hồ chứa tự nhiên" có tác dụng trữ nước vào mùa mưa
và là nguồn cung cấp nước cho sông suối vào mùa khô.
Theo
các chuyên gia, ảnh hưởng của phá rừng tới nước dưới đất, dòng chảy
kiệt đã được chứng minh cụ thể ở việc rừng làm tăng lượng dòng chảy năm
(đến 17%); lũ lớn hơn và dòng chảy kiệt giảm…

Trong gần 60 năm
qua, do nhiều nguyên nhân mà rừng ở nước ta bị tàn phá dữ dội, độ che
phủ từ 43,7 % (năm 1943), hiện nay chỉ còn 28%. Ở nhiều tỉnh miền núi
phía Bắc độ che phủ của rừng suy giảm mạnh. Năm 1943, độ che phủ rừng
trên địa bàn tỉnh Lào Cai là 70% nay còn 19,8%, ở tỉnh Sơn La độ che phủ
chỉ còn 12%. Ở miền Trung, miền Nam tình trạng cũng tương tự, chỉ trong
vòng 8 năm (1990 - 1997) mà gần 15.000 ha rừng phòng hộ đầu nguồn Trị
An bị phá trụi… Ông Lê Sỹ Quảng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu cho
rằng, một trong những nguyên nhân khiến nguồn nước trên các sông, suối
cạn kiệt theo từng năm là do những cánh rừng đầu nguồn bị chặt phá trái
phép và người dân đốt nương làm rẫy. Theo ông Quảng, hồ nước vĩ đại nhất
chính là rừng. Nếu để rừng suy kiệt thì cũng đồng nghĩa với việc chúng
ta đang tự đánh mất nguồn nước vô giá trong mùa khô.

Thực tế
cho thấy, do mất rừng mà 13 triệu ha đất đã bị suy thoái thành đất hoang
hóa. Cũng do mất rừng nên khả năng giữ nước, điều tiết dòng chảy bị suy
giảm mạnh, gây nhiều tai họa đối với cuộc sống của cộng đồng.

Các
nghiên cứu cho thấy, ở rừng nhiệt đới mưa nhiều, độ ẩm tương đối không
thể xuống dưới 80%. Trong điều kiện như vậy và dưới tán rừng bị che phủ,
sự bốc hơi nước từ các tầng đất trên mặt bị chậm lại và do đó khả năng
giữ nước của đất được tăng thêm.

Theo PGS. TS. Ngô Trọng Thuận,
khi mưa xuống, không phải toàn bộ lượng nước mưa đều rơi tới mặt đất
rừng mà có một phần bị giữ lại. Lượng nước này bị mất đi đối với đất
rừng nhiều hay ít là tùy thuộc về mật độ của vòm lá cây rừng trên chiều
ngang và chiều thẳng đứng và tùy thuộc vào độ ẩm tương đối của không
khí. Vòm lá càng dày, rậm thì lượng nước mưa bị ngăn lại càng nhiều
nhưng trong số này, có nhiều hay ít lượng nước bay hơi quay được trở lại
khí quyển thì chủ yếu lại do độ ẩm tương đối quyết định.

Cũng
theo PGS. TS. Ngô Trọng Thuận, trong lượng mưa rơi xuống tới đất, một
phần trực tiếp chảy tràn trên mặt đất và đổ vào các suối, khe nhưng có
một phần quan trọng ngấm xuống sâu, tạo thành kho nước dự trữ để cung
cấp cho rễ cây cũng như bổ sung cho các mạch và lớp nước ngầm. Cuối cùng
một phần nhất định trong lượng nước ngầm này lại đổ ra các khe suối và
có một phần lại trở về khí quyển do quá trình lá cây nhờ hơi nước. Như
vậy, muốn duy trì sự cung cấp nước đều đặn trong cả năm, khi có mưa
không sinh ra lũ to, khi không mưa không thành hạn hán thì vấn đề quan
trọng đặt ra là làm thế nào tăng thêm phần nước ngấm xuống sâu và giảm
bớt phần nước chảy tràn trên mặt đất được càng nhiều càng có lợi. Rừng
giữ vai trò trọng yếu hơn trong việc ngăn chặn dòng chảy trên mặt.

Năm
2011, được Liên Hợp Quốc chọn là Năm Quốc tế về rừng với mục tiêu chính
là thúc đẩy việc quản lý, bảo tồn và phát triển bền vững tất cả các
loại rừng. Ở Việt Nam năm nay, việc trồng mới, khoanh nuôi, bảo vệ rừng
là từng bước nâng cao năng lực phòng hộ, bảo vệ môi trường, bảo vệ nguồn
nước và đa dạng sinh học, thực hiện các cam kết quốc tế về môi trường
và biến đổi khí hậu.