“Báo cáo Tổng Bí thư, Việt Nam không giàu tài nguyên đâu”
Việt Nam sắp phải nhập khẩu than.
“Những
thứ khoáng sản thiết yếu mà thế giới cần như dầu khí, vàng,
kim cương... thì Việt Nam có rất ít hoặc không có. Những khoáng
sản Việt Nam có nhiều như bauxit, đất hiếm, quặng titan, thế
giới cũng có nhiều, đảm bảo tiêu thụ hàng trăm năm thậm chí
đến hàng nghìn năm nữa”.

Đó là ý kiến của PGS.TS Nguyễn Khắc Vinh, Chủ tịch Tổng hội Địa chất
Việt Nam trong buổi làm việc giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với Liên
hiệp các hội KH&KT Việt Nam sáng 13/8/2011.

Theo PGS.TS Nguyễn Khắc Vinh: Việt Nam có nguồn tài nguyên
khoáng sản đa dạng và phong phú với gần 40 chủng loại từ
khoáng sản năng lượng (dầu khí, than, urani, địa nhiệt), khoáng
sản không kim loại, vật liêu xây dựng đến khoáng sản kim loại.
Tuy nhiên chúng ta không giàu về tài nguyên khoáng sản vì hầu hết
các khoáng sản ở Việt Việt Nam có trữ lượng không lớn, lại
phân bố tản mạn không tập trung.

Về khoáng sản năng lượng, dầu khí của Việt Nam không nhiều, với
sản lượng khai thác như hiện nay, nếu không phát hiện thêm trữ
lượng thì chỉ vài ba chục năm nữa sẽ hết nguồn khai thác.

Than ở đất liền cũng đã cạn kiệt dần, đang và sẽ phải
nhập mới bảo đảm được nhu cầu tiêu thụ trong nước. Than ở dưới
sâu đồng bằng sông Hồng có thể có nhiều, theo số liệu tính
toán có thể tới vài trăm tỷ tấn nhưng vấn đề công nghệ trong
khai thác rất phức tạp, chưa giải quyết được, nếu có khai thác
thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến môi trường và an sinh xã hội.
Ngoài ra, tiềm năng urani và địa nhiệt không đáng kể.

Về khoáng sản không kim loại và vật liệu xây dựng, Việt Nam
có nhiều nhưng chỉ dùng trong nước. Chúng không phải là loại
khoáng sản có giá trị kinh tế cao và trên thế giới cũng không
có nhu cầu nhiều.

Về khoáng sản kim loại như vàng, bạc, đồng chì, kẽm, sắt,
thiếc, molipden…, Việt Nam có rất ít không đáp ứng được các nhu
cầu trong nước trong thời gian tới. Những loại khoáng sản này
thế giới cũng cạn kiệt dần.

Việt Nam có một số loại đá quý như ruby, saphia, peridot nhưng
trữ lượng không nhiều. Việt Nam lại không có kim cương – loại đá
có giá trị kinh tế rất cao và có nhu cầu rất lớn.

Ba loại khoáng sản có trữ lượng lớn là bauxit, đất hiếm và
ilmenit (quặng titan) ở Việt Nam có trữ lượng lớn, nhưng trên thế
giới cũng có nhiều loại này và phải hàng trăm năm thậm chí
hàng nghìn năm nữa vẫn chưa dùng hết.

Bauxit thế giới có tài nguyên 55 tỷ tấn, Việt Nam có hơn 5
tỷ tấn), mỗi năm chỉ cần 200 triệu tấn, như vậy 275 năm nữa
mới khai thác hết.

Đất hiếm thế giới có 150 triệu tấn (Việt Naḿ hơn 10 triệu).
Mỗi năm chỉ cần 135.000 tấn, như vậy phải hơn 1000 năm nữa mới
hết. Chưa kể, gần đây Nhật đã phát hiện ở đáy Thái Bình Dương
có khoảng 100 tỷ tấn đất hiếm, nếu vậy thì hàng nghìn năm
nữa cũng không lo thiếu đất hiếm.

Về quặng titan thế giới có khoảng 2 tỷ tấn (Việt Nam dự báo
có khoảng 600 triệu tấn), hàng năm thế giới chỉ cần hơn 6
triệu tấn, như vậy cũng phải hàng trăm năm nữa mới hết. Gần
đây Paraguay đã phát hiện khoảng 20 tỷ tấn, như vậy hàng nghìn
năm nữa cũng không lo thiếu quặng titan.

Trên cơ sở tổng kết 13 năm thực hiện Luật Khoáng sản và thực tế, PGS.TS Nguyễn Khắc Vinh kiến nghị:

1. Nghiêm chỉnh chấp hành luật khoáng sản sửa đổi thực thi từ ngày 1 tháng 7 năm 2011.

2. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xiết chặt việc cấp
giấy phép khai thác mỏ. Thậm chí cần hạn chế và tiến tới
cấm khai thác xuất khẩu khoáng sản Việt nam không có nhiều như
khoáng sản kim loại để dành tiêu thụ trong nước.

3. Song song với công tác nêu trên, để đảm bảo cho nhu cầu xây dựng
và phát triển đất nước, đề nghị Chính phủ rà soát tổng thể lại các quy
hoạch đối với từng loại khoáng sản, có kế hoạch khai thác sử dụng khoáng
sản hợp lý phục vụ cho phát triển kinh tế trước mắt và lâu dài tránh
tình trạng khai thác tràn lan, xuất khẩu khoáng sản thô không qua chế
biến, xuất khẩu "tiểu ngạch" dẫn đến nạn " than thổ phỉ", "quặng tặc"
...làm lãng phí, thất thoát tài nguyên khoáng sản của đất nước.

4. Khoáng sản là tài nguyên hầu hết không tái tạo được, không phải là
vô tận, là tài sản quan trọng của quốc gia, là nguồn lực góp phần phát
triển kinh tế xã hội của đất nước, đề nghị Chính phủ có chính sách khen
thưởng xứng đáng cho việc sử dụng tiết kiệm, hợp lý khoáng sản và có chế
tài xử phạt nghiêm khắc các hành vi vi phạm, lãng phí, thất thoát tài
nguyên khoáng sản trong hoạt động khoáng sản.

Theo VUSTA